Gió là một trong những hiện tượng thời tiết thường gặp trong cuộc sống con người. Hiện tượng thiên nhiên này có vai trò rất quan trọng với con người. Tuy nhiên nhiều bạn hiện nay vẫn chưa biết gió là gì hay nguyên nhân hình thành ra gió? Vậy hôm nay hãy cùng augiesno1pizza.com tìm hiểu về gió qua bài viết dưới đây nhé!
I. Gió là gì?
Gió là gì? Gió trong tiếng Anh có nghĩa là wind, là hiện tượng tự nhiên được hình thành bởi các luồng không khí di chuyển trong không gian trên diện rộng.
Trên Trái đất, gió là một luồng không khí lớn di chuyển trong không gian.
Trong không gian, gió mặt trời là khí, hoặc các hạt tích điện, di chuyển từ mặt trời vào không gian. Gió hành tinh là sự thoát ra của các nguyên tố hóa học nhẹ từ bầu khí quyển của một hành tinh ra ngoài không gian.
II. Nguyên nhân hình thành gió
Vậy gió được hình thành như thế nào? Gió hình thành do sự khác biệt về áp suất khí quyển. Sự chênh lệch về áp suất làm cho không khí di chuyển từ khu vực có áp suất cao hơn đến khu vực có áp suất thấp hơn, dẫn đến tốc độ gió khác nhau.
Trong một hành tinh đang quay, ngoài việc bị lệch hướng ở xích đạo, không khí còn bị lệch hướng do hiệu ứng Coriolis.
Trên toàn cầu, hai động lực chính của mô hình gió quy mô lớn (hoàn lưu khí quyển) là chênh lệch nhiệt độ giữa xích đạo và các cực (sự khác biệt về khả năng hấp thụ năng lượng mặt trời khiến điều này trở nên khả thi) và chuyển động quay của hành tinh.
Những cơn gió lớn hơn có xu hướng đạt đến trạng thái cân bằng khi các hiệu ứng ma sát bề mặt cao bên ngoài vùng nhiệt đới. Gần bề mặt, ma sát làm gió yếu hơn. Ma sát bề mặt đẩy nhiều gió vào trong hơn tới các khu vực có áp suất thấp hơn.
III. Một số loại gió hiện nay
1. Gió tây ôn đới
Gió tây ôn đới là gió thổi từ hệ thống áp cao cận nhiệt đới sang hệ thống áp suất thấp trung bình.
- Phạm vi hoạt động của gió là vĩ độ trung bình giữa vĩ độ 35 và 360 độ.
- Hướng gió chính là tây sang đông, tây nam ở bắc bán cầu và tây bắc ở nam bán cầu.
- Giờ hoạt động: Hoạt động quanh năm, mạnh nhất vào mùa đông khi áp suất vùng cực thấp. Vào mùa hè, loại gió này yếu hơn do áp suất vùng cực cao.
- Đặc điểm: Do nằm ở vùng áp cao cận nhiệt đới nên loại gió này thường rất ẩm và có lượng mưa lớn.
2. Gió mùa
Đúng với tên gọi, gió mùa là gió thổi theo mùa. Loại gió này xuất hiện khi có sự chênh lệch về áp suất và nhiệt độ giữa các lục địa và đại dương vào các thời điểm khác nhau trong năm. Nó cũng có thể là sự khác biệt về nhiệt độ và áp suất giữa bán cầu Bắc và bán cầu Nam.
Các cơn gió thổi theo nhiều hướng khác nhau, đôi khi từ tây sang đông và đôi khi từ đông sang tây. Sự thay đổi này phụ thuộc vào mùa.
Nhìn vào đó, bạn có thể thấy sự tương phản giữa hai mùa. Gió đông nam và đông bắc thường xuất hiện vào mùa đông, trong khi gió tây bắc hoặc tây nam chỉ xảy ra vào mùa hè.
Các kiểu gió mùa lâu năm thường chỉ xuất hiện ở các đới nóng như Đông Nam Á, Nam Á, đông bắc Australia, Đông Phi và các quốc gia và khu vực vĩ độ trung bình.
Đặc điểm chính của gió mùa là độ ẩm cao, mùa hè mưa nhiều và mùa đông khô, lạnh.
Một số loại gió mùa hoạt động quanh năm ở Việt Nam là:
- Gió mùa Tây Nam: Đây là loại gió xuất hiện từ tháng 5 đến tháng 10, thời tiết rất khó chịu, thường mang đến những trận mưa lớn, thời tiết nóng ẩm và đôi khi có dông khắp cả nước. Ngoài ra còn có mưa lớn, bão kèm theo gió Tây gây ảnh hưởng lớn đến đời sống, sinh hoạt của người dân.
- Gió mùa Đông Bắc: Thời kỳ hoạt động chính từ tháng 11 năm trước đến tháng 4 năm sau. Loại gió này được đặc trưng bởi thời tiết lạnh, mưa phùn ở phía Bắc và thời tiết khô, nóng ở phía Nam.
3. Gió mậu dịch
Gió mậu dịch, còn được gọi là gió Tín Phong, là gió thổi trong vùng xích đạo từ các đỉnh cao cận nhiệt đới đến xích đạo. Hướng gió mậu dịch là đông (đông bắc-tây nam ở bắc bán cầu và đông nam tây bắc ở nam bán cầu).
Gió mậu dịch hoạt động quanh năm, nhưng chủ yếu vào mùa hè. Bán kính làm việc là 30 độ về phía xích đạo và thời tiết khô ráo, rất ít mưa.
4. Gió địa phương
4.1 Gió biển, Gió đất
- Gió biển là loại gió xuất hiện ở vùng ven biển và xuất hiện vào ban ngày.
- Gió biển xuất hiện do đất liền hấp thụ nhiệt nhanh hơn vào ban ngày, dẫn đến nhiệt độ cao hơn, trong khi biển hấp thụ nhiệt chậm hơn dẫn đến nhiệt độ thấp hơn. Không khí luôn chuyển từ lạnh sang nóng. Do đó, gió thường thổi từ biển vào đất liền.
- Gió đất là một loại gió cũng xuất hiện ở các vùng ven biển, nhưng thường xảy ra vào ban đêm. Không giống như gió biển, gió đất thổi từ đất liền ra biển.
- Nguyên nhân là do đất liền tỏa nhiệt vào ban đêm nhanh hơn biển nên luồng không khí từ vùng lạnh sang vùng nóng.
- Nếu gió biển ẩm và mát thì gió đất liền khô. Như vậy có thể thấy gió biển và gió đất là hai loại gió có tính chất trái ngược nhau.
4.2 Gió phơn
Gió giật là hiện tượng gió thổi qua các ngọn núi cao và đột biến khi vào đất liền, trở nên nóng hơn và khô hơn. Đây là một loại gió khá đặc trưng ở Việt Nam và chỉ phổ biến ở khu vực miền Trung Bộ.
Những ngọn gió thường được đặt tên nơi chúng thổi. Vì vậy, gió Việt Nam còn được gọi là gió Lào.
Sở dĩ sinh ra gió phơn là do hướng gió ban đầu song song với mặt đất, nhưng khi gặp chướng ngại vật như núi cao, gió phải bay lên cao hơn và gặp mặt đất. Một lớp không khí mỏng, lạnh. Kết quả là hơi nước trong khối không khí này ngưng tụ, và gió làm mưa rơi xuống sườn núi. Sau khi vượt qua đỉnh núi, phía bên kia núi không có gió và nhiệt độ tăng cao.
Đây là một khí hậu khác nhau ở hai bên núi. Vùng có gió thổi mạnh nhất ở nước ta là dãy Trường Sơn.
Gió khô, nóng thường có tác động tiêu cực đến con người và vật nuôi. Đặc biệt, sẽ dẫn đến nhiệt độ tăng cao, dễ xảy ra cháy rừng trên diện rộng.
IV. Vai trò của gió
- Gió đóng một vai trò rất quan trọng trong đời sống con người, tạo nên bản chất thời tiết riêng của khu vực hay vùng miền, quốc gia đó.
- Gió cũng tác động trực tiếp đến hoạt động sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp.
- Tạo nguồn năng lượng sạch, thay thế các nguồn năng lượng độc hại, bảo vệ môi trường và tiết kiệm chi phí đầu tư.
- Nó giúp dự đoán thời tiết chính xác hơn dựa trên tốc độ và hướng gió.
- Gió được sử dụng rộng rãi trong đóng thuyền và các môn thể thao liên quan đến hướng gió như cầu lông, bóng bàn và lướt sóng,…
- Gió tác động đến các dạng địa hình do bị xói mòn, di chuyển bụi sa mạc, phong hóa sức gió.
- Với thực vật gió còn giúp duy trì, phát triển, phát tán từ khu vực này sang khu vực khác,…
V. Tác hại của gió
Dưới đây là một số tác hại của gió phải kể đến như:
- Sức gió của bão có sức tàn phá rất mạnh, đặc biệt khi cường độ lên đến cấp 9, gió giật có thể phát triển thành các hiện tượng thời tiết nguy hiểm khác (lốc xoáy, dông sét). Nó làm đổ cây cối và cột điện, thổi bay mái nhà, và làm hư hại các công trình và cơ sở hạ tầng khác..
- Ngoài ra, vào mùa mưa, cột điện đổ, người đi đường có nguy cơ bị điện giật, gió lớn là thời tiết khó chịu.
- Vì gió nồm có độ ẩm cao, giúp cho sự phát triển của nhiều loại nấm mốc và vi sinh vật có hại. Điều này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp như hen suyễn, viêm mũi và viêm phổi tắc nghẽn,…
Trên đây là toàn bộ những thông tin về gió là gì được nhiều bạn tìm hiểu. Hy vọng những thông tin về gió có thể giúp các bạn hiểu rõ hơn về hiện tượng tự nhiên hay gặp. Cảm ơn đã đón đọc!